سادگی و تندرستی یا آسیب دیدگی؟
سال های متمادی است که طراحی صنعتی روی چگونگی اثر و فعل و انفعال متقابل ما و رایانه ها هنگام کار تمرکز کرده است. تنها در کشور انگلستان آمار و ارقام گوناگون انتشاریافته مبنی بر آسیب دیدگی کاربران در اثر استفاده مکرر روزمره از صفحه کلیدها و ماوس های رایانه که بر اساس آن ها با 5میلیون ساعت کاری زیان در سال و نیم میلیون کاربر صدمه دیده تخمین زده می شود. همین آمارها نشان می دهند که از هر 30 کاربر، یکی از دردهای ناشی از آسیب های وارده به نواحی مختلف مچ و کف دست و انگشتان که در اثر طراحی غیرصحیح صفحه کلیدها و ماوس های رایانه به وجود آمده، رنج می برد.
امروزه استفاده از رایانه تنها محدود به فضای کاری نیست و این به معنای آن است که ما می توانیم همان مقدار زمانی که هنگام کار مقابل رایانه می گذرانیم، در منزل نیز از رایانه شخصی مان استفاده کنیم. آسیب هایی هم که در اثر استفاده ممتد و طولانی مدت و اشکال دارای طراحی صنعتی و طبی نادرست و غلط صفحه کلیدها و ماوس ها برای کاربران رخ می دهند، چندان کم نیستند. ما اینجا قصد داریم آن ها را بررسی کنیم و راه کارهایی برای پیشگیری از این صدمات ارائه کنیم.
طراحی صنعتی قطعات رایانه
RSI2 صدمات ایجاد شده در اثر استفاده طولانی مدت و مکرر از رایانه در نقاط مختلف بدن است. بهترین راه برای پیشگیری از بروز این آسیب ها شناسایی عامل ایجاد آن آسیب و درد و خودداری از انجام آن حرکت است. با وجود فناوری نوظهور رابط های صفحه لمسی1، کلیک کردن روی ماوس یا تایپ کردن روی صفحه کلید رایانه هنوز اصلی ترین راه های برقراری ارتباط و اثرگذاری بین کاربر و رایانه و لپ تاپ هستند. بنابراین ما این محدوده از قطعات رایانه را از نظر طراحی صنعتی بررسی کرده ایم. خوشبختانه این روزها تعداد زیادی از این نوع لوازم با طراحی علمی و طبی برای پیشگیری و کمک به بهبودی این گونه صدمات در دسترس کاربران هستند. طراحی صنعتی، شامل تعیین دستورات کاربردی برای اطلاع دانشمندان در رابطه با طراحی اشیا، سیستم ها و محیط هاست. این اصول بر اساس طراحی دستگاه ها و لوازم مورد استفاده در خانه مانند رایانه شخصی، با درنظر داشتن توانایی ها و محدودیت های شما و طراحی این وسایل مطابق با آن محدودیت ها و توانایی ها استوار هستند.
صفحه کلیدها
توصیه شرکت مایکروسافت به عنوان تولیدکننده یکی از پرفروش ترین و بهترین صفحه کلیدهای دارای طراحی صنعتی و طبی مناسب، ترکیب بندی دکمه های آن ها به 2 بخش در 2 زاویه و کنج متفاوت است. این امر با حالت و وضعیت قرارگرفتن صحیح و استراحت بازوها مطابقت بیشتری دارد و بهتر از صفحه کلیدهای مستقیم جور در می آید. استفاده از انواع مرسوم صفحه کلیدها مستلزم چرخش ساعد ها و تطبیق دادن آنها بر اساس وضعیت قرارگرفتن کلیدهای صفحه کلید است. مدل های آینده آن ها از مشخصاتی مشابه برخوردارند. برای مثال، افزایش زاویه 3گوشی کناری3 یا کوهان مانند4. این خصیصه موجب می شود نیازی به چرخانیدن ساعدها در هنگام تایپ کردن نداشته باشیم. برای خودداری از گذاشتن فشار روی یک نقطه از دست ها سطوح بالشتک مانند نرمی برای استراحت کف دست ها اضافه شده است.
خصوصیتی که مچ ها را از دراز کردن زیادی به طرف خارج از بدن و همچنین خمیدگی و پایین افتادگی بیش از حد به پایین، بی نیاز کرده و در نتیجه از پیش آمدن آسیب دیدگی هایی نظیر کشیدگی پیشگیری می کند. اما صفحه کلید 2قسمتی تنها راه حل این مشکل نیست راه حل های دیگری از قبیل طرح صفحه کلیدهای خمیده5 و مجموعه ای از کلیدها به صورتی مجزا و قرار گرفتن آن ها در زاویه های مختلف که دسترسی و تماس انگشتان را به آن ها به مراتب آسان تر می کند نیز راه کارهای موثر و مفید دیگری برای بهینه سازی طراحی آن ها هستند.
ماوس ها
طراحی ماوس هایی برای نشانه رفتن به جهتی صحیح محدوده ای دیگر از ملزومات رایانه هستند که مورد توجه طراحان صنعتی قرار دارند. محصولات گوناگونی که دارای خصوصیات و وجوه مشترک و نزدیک به هم نیز هستند، اشکال مختلفی از ماوس های سنتی در دسترس کاربران هستند. از انواع ثابت ایستگاهی تا انواع متحرک دارای گوی های غلتان، نوری و عمودی با قابلیت حالت دست دادن. انواع خاصی از آن ها نیز مختص افراد راست دست و یا چپ دست طراحی شده اند که بین علاقه مندان به بازی های رایانه ای که به دنبال لوازمی که پشتیبانی مناسب و راحتی لازم را برای ساعات متمادی بازی داشته باشند و حرکت های سریع دست روی صفحه کلید و کلیک های سریع روی ماوس با آن ها امکان پذیر باشد، متداول اند.
طراحی صنعتی ماوس ها گرایش خاصی به توزیع صحیح وزن دست در اطراف وسیله دارد که این امر برای خودداری از گذاشتن فشار اضافی بر یک نقطه از کف دست ضروری است. این موضوع در مورد دکمه ها و چرخ های غلتان6 نیز صدق می کند، زیرا آن ها را طوری طراحی می کنند که تا حد امکان از حرکت اضافی و فاصله گرفتن انگشتان دست از وضعیت راحت و حالت استراحت اجتناب ورزند. البته طراحی های مختص افراد چپ و راست دست نیز با هدف و مقصود ذهنی مشخصی بهینه سازی شده است که حاصل آن هر چه بیشتر سفارشی شدن ابزارها و لوازم بر اساس نیازهای کاربر است.
برای فاصله گرفتن از طراحی سنتی، ماوس های افقی، بازوها را در وضعیت دست دادن قرار می دهد و از چرخش خلاف جهت مچ و ساعد جلوگیری می کند؛ وضعیتی که در استفاده از انواع سنتی صاف و مسطح پیش می آید. وضعیت قرارگرفتن دکمه ها هم چنان طراحی شده است که انگشت شست دست در طبیعی ترین وضعیت ممکن خود روی آ ن ها قرار داده شود و بیش از این که از حالت حرکتی را برای فشار دادن فعال کند، از حالت حرکت لمسی آن ها بهره می برد.
کلام آخر
با افزایش محبوبیت نوت بوک ها و رایانه های شخصی ، نیاز به صفحه کلید ها و ماوس های مناسب، هرچه بیشتر از سوی کاربران احساس می شود. می توان گفت همه در شبانه روز حضوری دایمی در مقابل رایانه دارند. در دفتر کار یا منزل و هنگام استفاده از لپ تاپ یا رایانه برای کار، تفریح، دسترسی به اینترنت و ارتباط هنگام مسافرت، آگاهی از اصول طراحی صنعتی قطعاتی مثل ماوس و صفحه کلید و آشنایی با روش های کاربرد صحیح آن ها، نقشی کلیدی در جلوگیری از بروز آسیب های ناشی از کاربرد رایانه دارد. مدت زمان استفاده و طرز نشستن، همچنین نوع میز و صندلی مورد استفاده، از دیگر عوامل پیشگیری کننده از بروز این گونه صدمات هستند.